احتمالا زمانی که برای خرید لوله مانیسمان مراجعه کنید، با مفهومی به نام رده لوله مواجه خواهید شد. اما این سوال مطرح می‌شود که واقعا مفهوم رده لوله چیست؟ رده لوله در واقع معیاری برای مشخص کردن ضخامت لوله مانیسمان است که در هنگام خرید، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما باید توجه شود که شماره رده لوله برابر با ضخامت آن نیست. لوله مقطعی طویل توخالی با سطح مقطع دایره‌ای شکل است که در دسته پرکاربردترین مقاطع فولادی جای می‌گیرد. این مقطع با توجه به روش تولید و نوع کاربرد و … دسته‌بندی‌های مختلفی دارد.
از مهم‌ترین و پرکاربردترین دسته‌بندی‌های لوله فولادی، روش تولید آن است که طی آن، لوله به دو نوع لوله درزدار یا لوله درز جوش و لوله بدون درز تقسیم می شوند. در بازار به لوله بدون درز، اصطلاحا لوله مانیسمان نیز می‌گویند. در واقع مانیسمان یک برند تولید لوله درزدار است ولی چون اولین برندی است که وارد ایران شده، به همین دلیل لوله‌های بدون درز در ایران با نام مانیسمان شناخته می‌شوند. برای آشنایی با کاربرد لوله مانیسمان در صنایع مختلف کلیک کنید.
لوله مانیسمان یا مانسمان دارای سطحی یکپارچه است که همین موضوع باعث شده تا تحمل فشار بیشتری داشته باشد و در کاربردهایی که از حساسیت بالاتری برخوردار است، مورد استفاده قرار گیرد. لوله مانیسمان عمدتا با شماره رده و سایز، به فروش می‌رسد. این نوع لوله در رده‌های مختلف 20، 40، 60، 80، 100 و … و به صورت شاخه های 6 و 12 متری در بازار موجود است. قطر این لوله ها نیز در محدوده 2/1 تا 36 اینچ است اما در ایران تا سایز 24 اینچ تولید می شود. در این مقاله سعی داریم تا درباره رده لوله، نحوه محاسبه رده لوله، لوله رده 20 و رده 40 و کاربرد هر کدام مطالبی را عنوان کنیم.
رده لوله چیست؟
رده لوله در واقع روشی برای مشخص شدن ضخامت آن در بازار است. این مشخصه برای لوله بدون درز یا لوله مانیسمان تعریف می‌شود. لازم به ذکر است که رده لوله با ضخامت آن تفاوت دارد و فرمولی بین ضخامت لوله و عدد رده لوله وجود ندارد که بتوان از روی آن، ضخامت لوله را محاسبه کرد. اما با استفاده از قطر اسمی و رده لوله (عدد اسکجول)، می‌توان ضخامت آن را تخمین زد. با افزایش رده یک لوله، ضخامت آن افزایش می‌یابد.
سایز لوله‌های فولادی معمولا با قطر اسمی آن‌ها (Nominal Diameter) که به آن سایز اسمی لوله (Nominal pipe size) نیز گفته می‌شود، بیان می‌گردد. این عدد معمولا حد واسطی بین قطر داخلی و قطر خارجی است و به ندرت برابر با قطر داخلی لوله می‌باشد. در قطر اسمی بالاتر از 14، عدد NPS برابر با قطر خارجی است.
ضخامت لوله‌ها در سایزهای مختلف و بر اساس انواع استانداردها، در شکل‌های مختلفی بیان می‌شوند که شامل موارد زیر است:
موسسه نفت آمریکا (API) در استاندارد API 5L، طول‌ها و قطرهای استاندارد را بیان می‌کند. انجمن مهندسین آمریکا (ASME) و انجمن تست و مواد امریکا (ASTM) برای بیان ضخامت لوله‌ها، روش وزنی را مورد استفاده قرار می‌دهند. بر اساس روش وزنی، شاخص‌های استاندارد (STD)، تقویت شده یا سنگین (XS) و دوبار تقویت شده یا فوق سنگین (XXS)، که توسط سازنده لوله مشخص می‌شود، برای مشخص کردن ضخامت لوله مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بر اساس استاندارد (ANSI)، عدد اسکجول یا (Sch) برای بیان ضخامت لوله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که به این عدد، رده لوله نیز گفته می‌شود. این روش، روشی مرسوم برای مشخص کردن ضخامت لوله است.
نحوه محاسبه رده لوله
رده لوله برای استفاده در کاربردهای مختلف، با توجه به شرایط کاری، میزان تحمل تنش و جنس لوله و خواصی که از آن انتظار می‌رود، انتخاب می‌شود. حال که متوجه شده‌اید رده لوله چیست ، برای آشنایی با نحوه محاسبه رده لوله در لوله مانیسمان کلیک کنید.
از پرتقاضاترین رده‌های لوله مانیسمان می‌توان به رده‌های 20 و 40 اشاره کرد که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
لوله رده 20
لوله رده 20 نوعی لوله مانیسمان است که در دسته لوله‌های سبک قرار می‌گیرد و اغلب در مواردی که به تحمل تنش و فشار خیلی بالایی نیاز نیست، استفاده می‌شود. به دلیل قابلیت تحمل فشار کمتر لوله رده 20 نسبت به لوله رده 40، کاربرد آن کمتر است. این لوله در کارخانه‌های ایران نیز قابلیت تولید دارد. ضخامت لوله رده 20 بین 5/2 تا 7/12 میلیمتر و طول آن 6 متر است.
کاربرد لوله رده 20
این لوله در مواردی که به تحمل فشار بالایی نیاز نیست و صرفه اقتصادی نیز مطرح است، استفاده می‌شود. به این خاطر که لوله‌های رده بالاتر ضمن اینکه ضخامت و در نتیجه استحکام و مقاومت به فشار بالاتری دارند، قیمت آن‌ها نیز بیشتر است. لوله رده 20 به عنوان لوله‌های گازرسانی توکار ساختمانی و سیستم لوله‌کشی موتورخانه‌ها استفاده می‌شود.
لوله رده 40
لوله رده 40 از پراستفاده‌ترین لوله‌های مانیسمان است. این لوله‌ها معمولا در قطرهای 2/1 تا 16 اینچ، تولید و به بازار عرضه می‌شوند و از نظر شاخص وزنی، معادل وزن استاندارد یا STD هستند. قیمت لوله رده 40 نسبت به لوله رده 20 به دلیل ضخامت بالاتر و استفاده از مقدار ماده اولیه بیشتر در تولید آن، بیشتر است.
کاربرد لوله رده 40
لوله رده 40 و بالاتر از آن، معمولا برای کاربردهایی که از حساسیت بالاتری برخوردارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. ازجمله کاربردهای لوله رده 40 عبارتند از:
پروژه‌های مربوط به انتقال گاز
خطوط آتش‌نشانی
صنایع نفت و گاز و پتروشیمی
ساخت مخازن تحت فشار
استعلام قیمت لوله رده 20 و رده 40
قیمت لوله مانیسمان به عوامل مختلفی وابسته است که برخی از این عوامل عبارتند از:
رده لوله
روش تولید
سایز لوله
نوسانات ارزی
عرضه و تقاضا در بازار
برند تولیدکننده لوله
برای آنکه بتوانید لوله مانیسمان را خریداری کنید، باید رده لوله، سایز و برند تولیدی را به تامین کننده اعلام کنید تا قیمت روز این مقطع را به شما اعلام کند. اما توجه کنید این قیمت دهی تحت تاثیر عوامل مختلفی است. نرخ روز دلار، شرایط بازار آهن و نیز رویدادهای سیاسی در جهت دهی قیمت‌ها تاثیر به سزایی دارد.
مهم‌ترین کارخانه‌های تولید لوله بدون درز در ایران شامل گروه ملی صنعت فولاد ایران، شرکت لوله‌های دقیق کاوه ایرانیان، شرکت لوله گستر اسفراین، شرکت پروفیل فولادی اصفهان است. لوله مانیسمان کاوه ازجمله مرغوب‌ترین لوله‌های بدون درز موجود در بازار است.